Trong cuốn The Five Love Languages (5 Ngôn ngữ Yêu thương), nhà tâm lý học Gary Chapman cho rằng chúng ta có năm cách khác nhau để trao nhận và giãi bày tình cảm. Đối với cún cưng, chỉ cần một hành động đơn giản, chó đã có thể cảm nhận được cảm xúc của chủ nuôi (1), (2). Vậy làm sao để chúng ta có thể "diễn đạt" được năm ngôn ngữ yêu thương cho cún cưng đây?
Từ nhiều năm nay, các nhà khoa học đã khẳng định chó cũng sở hữu một số trải nghiệm tâm lý tương tự con người (3), (4). Thậm chí, não chó còn có thể sản sinh hormone oxytocin - "hóa chất tình yêu" cho phép chúng cảm nhận được cảm giác yêu thương, sự ân cần, tôn trọng… (5), (6).
Thông thường, khi bước vào giai đoạn dậy thì (khoảng tám tháng tuổi), cún có thể "chiêm nghiệm" những cảm giác tương tự như của một đứa trẻ hai tuổi. Nếu không thể chia sẻ những cảm xúc này, "em bé" bốn chân có thể trở nên bất cần, ngỗ nghịch, xa cách với chúng ta.
5 loại "ngôn ngữ" mà Tiến sĩ Chapman nhắc tới gồm có tiếp xúc cơ thể (physical touch), cử chỉ chăm sóc (acts of service), quà tặng (gifts), khoảng thời gian chất lượng (quality time) và lời nói yêu thương (words of affirmation). Bên cạnh những hình thức yêu chiều rất rõ ràng như cưng nựng, ôm ấp, vỗ về... bạn cũng có thể sử dụng những ngôn ngữ này theo cách mới lạ hơn để cún thấy được rằng tình yêu thương của bạn dành cho cún vẫn đang nhân lên theo thời gian.
1. Massage là một hình thức tiếp chạm
Có kỳ diệu quá không khi ta có thể khích lệ tinh thần thú cưng chỉ bằng một lần tiếp chạm? Trên thực tế, vuốt lông hay xoa bụng được xem là cách truyền tải năng lượng tích cực đến cún (7). Cún cũng có các nơ-ron cụ thể trong não, những tế bào sẽ "phát sáng" và khởi tạo cảm giác thỏa mãn nếu các nang lông trên cơ thể được kích thích (8). Xoa vùng bụng cũng là một trong những cách lặp lại tập tính xã hội đặc trưng của chó, ngầm nhấn mạnh rằng chúng ta là một gia đình (9).
Trong những ngày thời tiết, nhiệt độ thay đổi thất thường, sau một hành trình dài như du ngoạn, huấn luyện, chuyển nhà, vừa vượt qua chuỗi ngày "đóng băng" trên giường bệnh… thì việc xoa bóp chính là biện pháp hữu hiệu giúp điều hòa tâm trạng của cún cưng.
Bên cạnh chức năng cân bằng và lưu thông khí huyết, việc tiếp xúc vật lý trực tiếp với chủ nuôi còn giúp chó cảm nhận được hơi ấm, thả lỏng các mô, cơ và phục hồi chức năng thể chất tốt hơn. Các chỉ số ở cún cưng liên quan đến cơn đau và mức độ nghiêm trọng của chấn thương, căng thẳng cũng giảm đáng kể (10).
2. Cử chỉ chăm sóc như nấu ăn hoặc chải lông
Dinh dưỡng được xem là một trong năm yếu tố quan trọng đối với sức khỏe vật nuôi (11). Món ăn tự chế biến cung cấp hàm lượng dinh dưỡng lý tưởng phù hợp với sở thích, tập tính và tình trạng của từng giống chó. Đối với cún gặp vấn đề về tiêu hóa, thức ăn nhà làm sẽ hạn chế lượng carbonhydrat thừa như ngũ cốc, lúa mạch, đậu nành.
Tuy nhiên, chủ nuôi cần cân nhắc thành phần dinh dưỡng và xây dựng khẩu phần ăn phù hợp với chó. Chẳng hạn, các "bé" bị bệnh tim không thể tuân theo thực đơn nhất định như ăn thô hay ăn kiêng liên tục. Người nuôi cần phải tránh các loại thức ăn gây dị ứng hoặc hỏi ý kiến bác sĩ thú y trước khi thưởng cho cún món ăn "tự chế"
Không chỉ dừng lại ở đó, hạnh phúc của cún khó có thể toàn vẹn nếu chỉ có một bữa ăn ngon. Cũng như con người, cuộc sống của chúng là sự tích hợp nhiều sự kiện khiến chúng phải… "bó chân". Nếu chủ nuôi có thể hỗ trợ cún trong những việc khó nhằn, như bôi kem dưỡng ẩm vào gót chân nứt nẻ, chải chuốt lại bộ lông xuề xòa, phun sương làm mát trong mùa nóng, giúp những chú cún mới sinh thay đổi chỗ nằm... cún hẳn sẽ biết ơn lắm đấy.
3. Mua những món quà thiết thực như giường mới
Ta cần tách biệt hành động quan tâm với những món quà kỷ niệm. Chiều chuộng về mặt vật chất cũng là cách chúng ta gắn kết với cún cưng. Đối với những chú chó già và dễ mắc chứng rối loạn giấc ngủ, một chiếc đệm mới hay không gian ngủ êm ái thực sự chính là thiên đường. Không những cải thiện các loại sóng não điển hình khi ngủ sâu, cún còn hạn chế được nguy cơ suy giảm trí nhớ (12).
Càng lớn tuổi, nhu cầu nghỉ ngơi của chó càng tăng. Một nghiên cứu của Đại học North Carolina đã chỉ ra rằng chó già có thể suy giảm trí nhớ nếu rối loạn giấc ngủ (13). Cụ thể, chúng thường khó ngủ sâu và không tạo ra được các loại sóng não điển hình khi ngủ nên thường xuyên gặp ác mộng và khó thở. Vì vậy, sắm sửa một chiếc đệm mới hoặc bày trí không gian ngủ ngăn nắp là cách chúng ta hỗ trợ cún cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Một chiếc giường hợp lý cho cún yêu cần phải phù hợp với cân nặng, kích thước, thói quen và nhu cầu của cún. Trung bình 2-5 năm, chủ nuôi nên đổi giường cho cún.
Vào những dịp lễ đặc biệt, tặng quà cho cún yêu cũng là hành động thiết thực. Chú chó nhỏ hẳn sẽ nhảy cẫng lên hoặc sà vào lòng bạn nếu nhận được quà, chẳng hạn như một quả bóng bằng nhựa, chiếc mũ Ông già Noel trong dịp Giáng sinh, trang phục mới ngày Tết, một bữa đầy ắp những món ngọt... (14).
4. Tăng chất lượng thời gian
Dù thuộc giống hay cộng đồng nào thì đa số cún đều có đặc điểm "hướng ngoại". Năng lượng và tâm trạng của chúng thay đổi liên tục theo sự tuần hoàn của máu và hormone bên trong cơ thể, khiến cún không thể ngừng tò mò về thế giới xung quanh.
Một buổi trưa say giấc cùng nhau có thể giúp cún cải thiện cảm giác gần gũi, thoải mái thể hiện sự yêu mến của mình đối người chủ nuôi - chính là bạn (15).
Nếu việc dành thời gian buổi trưa là quá "xa xỉ" trong những ngày bận rộn thì chúng ta có thể dành chút thời gian buổi chiều, tối để dẫn cún đi dạo. Đây là một trong những cách mà ta có thể thỏa mãn nhu cầu khám phá thế giới xung quanh và cùng cún kết giao với bạn mới. Dù dài hay ngắn, khoảng thời gian mà bạn dành gần như toàn bộ sự chú ý vào người bạn bốn chân, từ đó có thể lưu vào trí nhớ từng giai đoạn của cún và giúp cún lưu giữ niềm hạnh phúc ấy trong một khoảng thời gian (16). Đây chính là "ngôn ngữ tình yêu thứ tư" - dành trọn thời gian bên cún cưng, nhằm cải thiện đồng thời sức khỏe, sự gắn bó giữa chủ và cún (17).
5. Nói lời thân mật
Bên cạnh việc tản bộ, thưởng tặng một món đồ mới… thì có một sự thật là bất kỳ cách thức nuông chiều nào cũng sẽ trở nên không toàn vẹn nếu thiếu vắng lời yêu thương từ chủ.
Chó vẫn là một giống loài... yêu bằng tai.
Nghiên cứu năm 2022 trên tạp chí Neurolmage chỉ ra rằng cún có thể cảm nhận rõ sự khác biệt trong tông giọng của người nuôi và phân tách tiếng nói con người ra khỏi các âm thanh vô nghĩa khác (18). Như vậy, bạn có thể tận dụng những câu lệnh, lời khen ngợi nhẹ nhàng, thái độ trìu mến để rót mật vào tai "thành viên đặc biệt" của gia đình mỗi khi chúng hoàn thành tốt nhiệm vụ hoặc vượt qua giai đoạn khó khăn.
Comentários