Chúng ta đã từng xúc động mạnh mẽ khi xem một số thước phim về những chú chó vui mừng khi gặp lại chủ sau nhiều năm xa cách, hay cảnh một chú "mèo lớn" nhảy chồm lên người chăm sóc hồi bé để ăn mừng. Điều này khiến nhiều người thắc mắc rằng liệu chó mèo sẽ nhớ chúng ta trong bao lâu, cũng như loài vật nào có trí nhớ tốt hơn để lỡ bị lạc thì sẽ tìm đường về nhà như thế nào?
Chó hay mèo có trí nhớ tốt hơn?
Việc chó và mèo nhớ chúng ta trong bao lâu phụ thuộc vào giống loài, độ tuổi, thời gian tiếp xúc và mối quan hệ giữa đôi bên. Nếu như đủ thân thiết, chúng sẽ nhớ ta suốt đời giống như trong bộ phim dựa trên câu chuyện có thật về chú chó tên Hachiko đã đợi chủ của mình trong suốt 10 năm. Tuy nhiên, chưa có một nghiên cứu khoa học nào so sánh trí nhớ dài hạn giữa chó và mèo - hai loài vật được xem như những người bạn thân thiết nhất của con người.
Vậy nên một số thông tin trên mạng xã hội về việc cho rằng chó nhớ lâu hơn mèo hay ngược lại là những kiến thức chưa được kiểm chứng.
Trong khi đó, các nhà nghiên cứu đã tập trung vào việc kiểm tra trí nhớ ngắn hạn của các loài vật để tìm hiểu về cách thức não bộ của chúng hoạt động, điều này đã cho ra một số kết quả khá thú vị.
1. Trí nhớ ngắn hạn của mèo có thể lên đến 15 phút: Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng mèo có thể nhớ chiếc chén nào đựng thức ăn và sẽ sử dụng thông tin này để đưa ra lựa chọn chính xác trong các thử nghiệm tiếp theo. Thời gian giữa các lần cho ăn được tăng dần cho đến 15 phút (1).
2. Chó và mèo ưu tiên sử dụng trí nhớ ngắn hạn cho mục đích sinh tồn: Điều này đã được chứng minh trong một nghiên cứu năm 2007 khi theo dõi chuyển động chân của mèo trong lúc chúng tránh những chướng ngại vật trên đường săn mồi. Qua đó, có thể thấy trí nhớ ngắn hạn của mèo kéo dài hơn 24 giờ trong một vài trường hợp nhất định (2). Một thí nghiệm với 25 loài động vật khác nhau cũng đã kết luận tương tự, chỉ ra rằng các loài động vật có vú hoặc chim và ong cũng có xu hướng "nhớ" đường đi nước bước để sinh tồn (3).
3. Trí nhớ của chó được cải thiện nhờ vào luyện tập: Hai nhà khoa học hành vi động vật và ứng dụng là Claudia Fugazza và Adám Miklósi đã kết luận như vậy. Họ quan sát thấy những con chó nhận ra chủ của chúng và có dấu hiệu vui mừng phấn khích khi họ trở về sau hai năm vắng mặt. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những con chó đã được huấn luyện về các nhiệm vụ theo từng giai đoạn (chẳng hạn như giấu đồ vật và học cách nhớ vị trí) sẽ nhớ chủ của chúng tốt hơn những con không được huấn luyện (4).
4. Collie là loài chó có trí nhớ rất tốt: Claudia Fugazza và Adám Miklósi trong một nghiên cứu khác cũng đã phát hiện ra loài chó Collie có thể nhớ các hiệu lệnh tốt hơn và tuân theo một cách chính xác, ngay cả sau hai năm không thực hiện thường xuyên (5).
Trong một số trường hợp nếu chúng ta nhận nuôi thú cưng đã trưởng thành và thấy chúng đang có một số biểu hiện nhớ chủ cũ thì cũng đừng lo lắng. Vì dù không thể quên được một vài ký ức tác động sâu sắc lên não bộ, nhưng thú cưng cũng có xu hướng sống ở hiện tại nhiều hơn. Việc dành thời gian chăm sóc, yêu thương sẽ tạo nên một mối quan hệ tốt đẹp ở hiện tại cũng như tạo thêm nhiều ký ức vui vẻ mới giữa chúng ta và "người bạn bốn chân" của mình.
Có trí nhớ tốt và khứu giác nhạy bén, tại sao chó mèo vẫn bị lạc?
Lý thuyết chỉ ra rằng chó mèo có trí nhớ tốt về chủ nuôi cũng như nơi sinh sống. Thêm vào đó, khứu giác nhạy bén cũng có thể giúp chúng tìm được đường về nhà.
Tuy nhiên, trên thực tế, việc chó mèo sử dụng khứu giác đánh hơi và tìm đường chính xác chỉ xảy ra khi chúng được huấn luyện một cách bài bản để phát huy tối đa bản năng sinh tồn. Đây không phải là điều mà thú cưng (vốn được nuôi trong nhà và quen được chăm bẵm) nào cũng làm được, thế nên việc chó mèo đi lạc vẫn xảy ra thường xuyên.
Mặc dù vậy, vẫn có rất nhiều câu chuyện đáng kinh ngạc về khả năng tìm đường về nhà của chúng. Ví dụ như câu chuyện của em mèo lông dài có tên là Howie mò về nhà sau hơn 12 tháng từ một địa điểm cách đó 1.600 km trong sự ngỡ ngàng của mọi người (6). Hay như câu chuyện về chú chó trinh sát Troubles bị lạc trong chiến tranh Việt Nam đã mất ba tuần và vượt 10 km đường rừng để tìm lại được chủ cũ (7). Dù cho thực hư của câu chuyện này vẫn chưa được xác minh rõ ràng nhưng vẫn có rất nhiều ghi nhận khác trên thế giới về những điều tương tự, khiến cho nhiều người vẫn nuôi hy vọng rằng các "em boss" đi lạc của mình một ngày không xa, sẽ tìm được đường về nhà.
Comentarios