Chó cũng thích được khen ngợi, nhận phần thưởng mỗi khi hoàn thành điều gì đó giống như con người. Chúng muốn lặp lại hành vi này nhiều lần hơn nữa để tiếp tục nhận thêm sự khen thưởng. Khoa học gọi đây là phương pháp "củng cố hành vi tích cực" trong việc nuôi dạy cún cưng.
Dùng niềm vui để thay đổi hành vi
Dù chó không quan tâm đến tiền bạc, nhưng chúng cực kỳ yêu thích lời khen ngợi, thức ăn, đồ chơi hoặc bất cứ thứ gì chúng cảm thấy bổ ích. Khi ta thưởng cho chó vì những hành vi tốt, ta đang sử dụng phương pháp củng cố hành vi tích cực (positive reinforcement) để khuyến khích chúng hành động như vậy nhiều hơn. Đây là một cách dạy chó cực kỳ hiệu quả, giúp định hình hoặc thay đổi cách hành xử của "người bạn bốn chân" này.
Cụ thể, những lợi ích của phương pháp củng cố tích cực là gì?
Chó luôn muốn làm hài lòng chúng ta, nên việc trao phần thưởng sẽ giúp chúng tăng khả năng lắng nghe, làm theo ý chủ nhân và tạo mối quan hệ tốt đẹp với chủ.
Khi chán nản, chó thường biểu hiện các vấn đề về hành vi như đào bới hoặc nhai gặm liên tục. Phương pháp củng cố tích cực là một cách tuyệt vời để tránh khỏi nhàm chán. Nếu các buổi huấn luyện mang lại nhiều niềm vui, chó sẽ xem đây là thời gian vui chơi của mình.
Vì biết sẽ nhận được phần thưởng, chó luôn sẵn sàng chấp nhận các thử thách mới, từ đó chúng sẽ tự tin hơn vào “khả năng của bản thân” và tiếp tục hành động.
Trái với củng cố tích cực, la mắng và trừng phạt không thực sự hiệu quả với mọi loại chó (ví dụ: những chú chó hung dữ hoặc hay sợ hãi). Trong một số trường hợp, nó còn khiến vấn đề hành vi trở nên tệ hơn.
Củng cố hành vi tích cực trong huấn luyện chó mang lại nhiều lợi ích và nghe có vẻ đơn giản, nhưng để thực hành hiệu quả kỹ thuật này, chúng ta nên lưu ý những gì? Hiệp hội Nhân đạo của Hoa Kỳ - một tổ chức bảo vệ động vật chuyên nghiệp đã nghiên cứu và đưa ra những lời khuyên sau.
Thưởng ngay lập tức
Chủ nhân cần đưa ra sự khen thưởng ngay lập tức trong vòng vài giây sau khi chó thực hiện nhiệm vụ. Nếu không, chó sẽ không liên kết phần thưởng với hành vi bạn muốn. Ví dụ: Nếu đang dạy chó ngồi xuống nhưng lại thưởng sau khi chó đứng dậy, chúng sẽ hiểu rằng mình được thưởng vì đã đứng và liên kết với hành động này.
Tương tự, hãy cẩn thận để không vô tình thưởng cho những hành vi không mong muốn. Nếu bạn dắt chó ra ngoài đi dạo hoặc cho chó ra sân vườn chơi (một việc chúng yêu thích) mỗi khi chúng sủa to vì có tiếng ồn bên nhà hàng xóm, bạn đang thưởng cho những hành vi mình muốn ngăn cản. Một chú chó mới được nhận nuôi cũng thường nhảy lên chào chủ khi họ về nhà, không nên chú ý đến chó nếu bạn muốn hành vi này dừng lại.
Chó không hiểu “câu dài”
Thú cưng không hiểu những câu dài ngoằn như “Hãy trở thành một chú chó ngoan bằng cách ngồi xuống ngay xem nào”. Ngược lại, chúng còn trố mắt nhìn bạn chằm chằm. Trong trường hợp này, chúng ta cần cầm món đồ chơi hoặc đồ ăn vặt và đưa lên phía trên đầu của chó để chúng ngồi xuống và ngước đầu lên. Sau đó bắt đầu nói chữ “ngồi” hoặc “ngồi xuống”, khi nào chó đã ngồi mới đưa phần thưởng. Tìm hiểu thêm về cách dạy chó ngồi yên tại đây.
Cần giữ các tín hiệu lời nói ngắn gọn và không phức tạp, một số ví dụ phổ biến bao gồm:
Nhìn
Ngồi
Ở lại
Nằm
Đi xuống (khỏi đồ đạc, chủ nhân)
Đứng lên
Lại đây
Bỏ đi/nhả ra (không chạm hoặc nhặt thứ gì dưới đất)
Củng cố tích cực là cách hiệu quả để dạy tín hiệu và cũng là cơ hội để ngăn chó thực hiện những hành động khiến chủ nhân khó chịu. Bạn có thể cho chó cưng ngồi trước khi:
Cho chó ra ngoài (ngăn việc chúng phá cửa)
Vuốt ve chúng (tránh việc chó nhảy lên người)
Cho chó ăn (dạy cách cư xử tốt trong bữa ăn)
Ngoài ra, dạy chó học một số hành vi nhất định có thể mất nhiều thời gian hơn vì bạn cần thưởng từ từ từng bước để chó bắt kịp. Nếu muốn dạy chó đứng lên bắt tay, hãy thưởng một lần khi chúng nhấc một chân khỏi mặt đất, sau đó thưởng tiếp khi chúng nâng cao hơn, chạm vào tay bạn, cho bạn giữ chân chúng và cuối cùng là thực sự “bắt tay”.
Nên chọn phần thưởng như thế nào?
Phần thưởng củng cố tích cực thường bao gồm: đồ ăn, khen ngợi, vuốt ve hoặc đồ chơi yêu thích. Trong đó, đồ ăn đặc biệt tốt cho việc huấn luyện vì hầu hết các chú chó đều rất thích ăn uống. Chúng ta nên lưu ý những điều này khi chọn:
Chọn phần thưởng hấp dẫn và không thể cưỡng lại đối với thú cưng. Hãy thử nghiệm nhiều cách và nhiều món ngon để xem chó nhà bạn thích gì nhất.
Thức ăn nên có kích cỡ rất nhỏ (cỡ hạt đậu hoặc thậm chí nhỏ hơn đối với chó nhỏ) và mềm để chó ăn nhanh và tìm đến bạn đòi thêm. Không nên đưa cho chúng thức ăn phải nhai nhiều hoặc dễ vỡ thành từng mảnh rơi xuống sàn.
Chuẩn bị nhiều đồ ăn vặt khác nhau để chó không thấy chán khi thường xuyên nhận cùng một loại thức ăn.
Mỗi lần đưa phần thưởng, bạn nên kết hợp với lời khen ngợi, chẳng hạn như: “Đúng rồi!”, “Chó ngoan!” với giọng vui vẻ, nhiệt tình.
Chúng ta cũng không nhất thiết phải thưởng liên tục. Khi chó đã học được cách thực hiện hành vi, bạn nên chuyển sang chế độ “củng cố không liên tục”. Lúc đầu, hãy thưởng cho chó 4 lần trong 5 lần chúng hoàn thành thử thách, sau đó chuyển dần sang 3 trong số 5 lần cho đến khi thỉnh thoảng mới thưởng. Không nên giảm phần thưởng quá nhanh vì chú chó sẽ trở nên thất vọng hoặc bối rối.
Không cần chuẩn bị một túi quà đầy ắp khi áp dụng phương pháp "củng cố hành vi tích cực". Chó hiểu rằng nếu tiếp tục phản hồi bạn, cuối cùng chúng cũng sẽ nhận được thứ mà chúng muốn. Bạn vẫn nên khen ngợi mọi lúc để động viên tinh thần thú cưng. Chó luôn muốn làm hài lòng chủ và biết rằng đôi khi còn được nhận quà nên sẽ tiếp tục thực hiện nhiệm vụ.
コメント