Tôi nhớ cuộc trò chuyện với nhà sưu tập nước hoa Nguyễn Quốc Huy 4 năm trước, lúc đó, anh có một cách kể chuyện thật lý tưởng và bay bổng như những mùi hương mà tất cả chúng ta đều có thể tưởng tượng đến. Thế nhưng, trong cuộc chuyện trò này, tôi lại thấy Huy có cách tiếp cận thực tế hơn, nhưng sự thực tế ấy quả nhiên đã phải trải qua nhiều quan sát và chắt lọc.
Là một người phải bay rất nhiều, câu chuyện sưu tập nước hoa của Nguyễn Quốc Huy luôn đa dạng và giàu bản sắc địa phương. Tuy nhiên, với cuộc trò chuyện này, Huy dẫn chúng ta đi theo một khía cạnh khác, đó là tiếp cận mùi hương như một bài học quan sát bén nhạy mọi thứ xung quanh và làm sao một người chơi mùi hương, một người làm ra mùi hương như nước hoa có tính trách nhiệm với môi trường hay thế giới tự nhiên đang bị khai thác quá đà.
Tôi khá tò mò cách Huy dùng "hít thở có ý thức" trong câu chuyện nước hoa nói riêng và mùi hương nói chung. Huy có thể chia sẻ điều này rõ hơn?
Chúng ta hít thở 24/24 nhưng gần như làm nó một cách vô thức. Và lúc đó, sự xuất hiện của mùi hương đang gián tiếp khiến chúng ta trở về và trọn vẹn với thực tại. Nó khiến bạn và tôi làm giàu sự cảm nhận, đi sâu vào các tầng hương và xem nó có tác động như thế nào đến mình.
Ngày nay, chúng ta thường thấy các thương hiệu quảng cáo nước hoa theo kiểu, một là mang tính "gợi dục" hay một cảm giác hết sức linh thiêng "tôn giáo". Tất nhiên, trong thời đại tất bật và xô bồ này, điều đó có vẻ cũng khá thú vị, để đánh thức mọi người trở về những cảm xúc rất bản năng đến sâu lắng, tĩnh lặng. Mùi hương khơi gợi sự nhận thức và cảm nhận nơi mỗi người.
Trong quá trình gặp gỡ nhiều người, tôi thấy họ thường tự ám thị rằng họ không biết "ngửi". Nhưng thật ra, mỗi người đều là bậc thầy của việc ngửi. Chúng ta thực hành điều đó hàng ngày, kể từ khi chúng ta sinh ra. Việc nhạy mùi của bạn không hề kém tôi, chẳng qua là sự phát huy tính bén nhạy này trong đời sống của chúng ta khác nhau mà thôi.
Với mùi hương, tôi nghĩ đầu tiên có lẽ chúng ta không cần quá biết nhiều về thành phần trong đó. Như việc ăn ở nhà hàng vậy. Hãy ngửi mùi hương, trọn vẹn với việc ngửi và cảm nhận để biết cảm giác của mình lúc đó ra sao, tâm trạng như thế nào, và liệu mùi hương đó có phù hợp hay không. Hãy lắng nghe chính cảm xúc và sự nhạy bén của mình, nó đang phát huy. Lúc đó, bạn sẽ có câu trả lời phù hợp.
Đúng như Huy nói, sự sâu và thú vị luôn bắt đầu từ những thực hành căn bản! Và khi chơi mùi hương thì rõ ràng là mỗi người cần thực tập nhiều với khứu giác của mình và học cách cảm nhận độc lập trước.
Thật vậy! Thực tế chúng ta giao tiếp với xung quanh thật ra không nhiều qua lời nói, mà ở các giác quan khác, trong đó có khứu giác. Mùi hương có gắn kết rất mạnh mẽ với mỗi người. Nó khơi gợi cảm xúc yêu đương, tình cảm sâu lắng, hoài niệm,... hay với những người khô khan, cảm xúc bên trong họ cũng dần được đánh thức nhờ các tầng hương khác nhau.
Tiếp xúc với thế giới tự nhiên khiến chúng ta phát huy được tính nhạy bén của các giác quan, trong đó có khứu giác. Mùi hoa nhài ban sáng sẽ khác mùi hoa nhài ban đêm. Tùy điều kiện thổ nhưỡng mà hương hoa cũng khác biệt, ấy là chưa kể đến mỗi giống nhài sẽ cho mỗi mùi khác nhau. Và tùy theo tâm trạng hiện thời mà cho cảm nhận khác biệt. Càng ngửi và hiện diện trọn vẹn với thế giới mùi hương thiên nhiên, tôi càng thấy con người dù có tài giỏi đến dâu cũng không thể bắt chước thiên nhiên.
Tôi nghĩ cách tiếp cận này sẽ giúp chúng ta chọn nước hoa mang tính hữu dụng trực tiếp hơn là mang tính thời trang!
Hậu Covid, tôi cũng quan sát thế giới mùi hương đang vận động ra sao, liệu có thích nghi với thời cuộc, hoặc tâm trạng con người có xu hướng muốn kết nối nhiều hơn với chính mình và thiên nhiên hay không. Như bạn biết, trước Covid, nước hoa như phương tiện để "bí mật hóa" hay "phức tạp hóa" bản thân. Nhưng giờ đây, khi con người ý thức về việc kết nối với chính họ, họ cũng đơn giản hóa và tự nhiên hóa hơn. Con người thường nhầm lẫn giữa hai khái niệm đơn giản và đơn điệu, nhưng một sự đơn giản đích thực thì cần nhiều quan sát bén nhạy và biết như thế nào là đủ.
Mùi hương như "thức ăn cho tinh thần". Chẳng hạn, khi chúng ta không khỏe, chúng ta thường uống nước cam, nước chanh. Và giờ, nước hoa cũng vậy, mùi cam chanh sẽ tốt để giúp tâm trạng bạn tươi mới hơn. Chọn mùi hương thực ra không hề xa xôi diệu vợi như mọi người vẫn nghĩ. Mà đó chẳng qua là sự chân thật với nhu cầu và tâm trạng của mình.
Tại các môi trường làm việc khốc liệt ở đô thị, người ta bố trí những lọ khuếch tán hương cam chanh và thấy rằng phần lớn người lao động cảm thấy dễ chịu, khỏe khoắn và tập trung hơn. Đây là nốt hương khởi thủy, mang lại hạnh phúc, đặc biệt là sau thời điểm Covid, khi tất cả mọi người phải làm quen với chiếc khẩu trang và việc phải thở qua khẩu trang đã là một sự bí bách áp lực.
Ngành công nghiệp mùi hương luôn quảng cáo về nguyên liệu tự nhiên mà họ dùng như để tôn vinh mùi hương. Anh có ý kiến sao về điều này?
Đúng là ngành công nghiệp mùi hương thường sử dụng chiêu marketing "raw material" (nguyên liệu tự nhiên) nhưng thật ra, nguyên liệu tự nhiên rất khan hiếm. Việc lạm dụng này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe.
Chẳng hạn, xạ hương trong nước hoa rất được đề cao. Nhiều truyền thuyết nói rằng xạ hương có thể gây hưng phấn, thu hút người khác phái hay trong một số bộ phim còn bảo rằng dùng xạ hương có thể khiến đối thủ bị bất an, căng thẳng,... Người ta đang bằng cách nào đó "lan truyền" tính hai mặt của xạ hương. Khi sử dụng không đúng liều lượng thì xạ hương sẽ trở thành con dao hai lưỡi. Và qua cách lan truyền này, nhiều bậc quý tộc muốn có xạ hương bằng mọi giá và khiến nguồn xạ hương tự nhiên bị khan hiếm. Vì vậy, thế giới mùi hương đang phát minh tái tạo mùi hương, bằng cách dùng các chất hóa học. Nhờ đó mà thế giới giảm bớt những loài thực vật, động vật bị liệt kê vào sách đỏ.
Bằng quan sát nhiều năm trong thế giới mùi hương, Huy thấy người Việt đang tiếp cận chơi và sưu tập nước hoa như thế nào?
Cũng như sưu tập tranh và đồng hồ, sưu tập nước hoa chia ra làm nhiều trường phái. Việt Nam là quốc gia mở cửa và chúng ta đang trong trạng thái háo hức với tất cả mọi thứ xung quanh. Từ đó, con người cũng có xu hướng muốn trải nghiệm tất cả mọi thứ. Điều đó cũng có thể thú vị để giúp họ khám phá bản thân. Và vì thế, không có công thức chung nào cho việc sưu tập mùi hương.
Ở Việt Nam, có thể giờ đây, trong sưu tập họ không coi trọng nước hoa thời trang vì nghĩ rằng loại này rất phổ biến và ai cũng có thể dùng. Họ thích trải nghiệm độc đáo và độc lạ hơn, nên sưu tập mùi hương từ các nghệ sĩ chế tác mùi hương độc lập. Đây là những nhà chế tác không bị chi phối bởi xu hướng, hay không phải làm theo chỉ đạo của tập đoàn, nên họ sẽ tìm ra mùi hương tự nhiên theo gu cá nhân. Các mùi này cũng thường nồng nàn và cuồng nhiệt. Kết cấu tầng hương cầu kỳ và phức tạp. Nhưng theo tôi, cách tiếp cận này có thể gây nguy hại. Vì giờ đây, như tôi đã chia sẻ, nguyên liệu tự nhiên không còn nhiều nữa, và nhà chế tác độc lập có thể lấy nguyên liệu thực vật được liệt vào sách đỏ.
Như vậy, ngành chế tác mùi hương bề ngoài mang đến cho ta vẻ đẹp, nhưng bên trong khâu sản xuất lại không thực sự như họ hứa hẹn. Tôi nghĩ phải đưa góc khuất này này ra ánh sáng và xử lý nó trách nhiệm thì mới thật sự đẹp. Quá trình sản xuất và nguyên liệu cần được minh bạch hơn.
Tôi rất tò mò muốn nghe Huy chia sẻ thêm về công việc của những nghệ sĩ điều hương độc lập này?
Công việc sáng tạo luôn ưu tiên sự tự do và độc lập. Mùi hương cũng vậy, chúng ta chứng kiến sự nở rộ và phát triển của nghệ sĩ điều hương độc lập sử dụng hào phóng thành phần nguyên liệu tự nhiên quý hiếm. Từ Hokkaido, Nhật, chúng ta có Di Ser vận dụng tinh thần văn hóa Nhật cùng những nguyên liệu thơm phương Đông giá trị như trầm hương, đàn hương, mộc tê, hoa trắng,... để tạo nên những mùi hương của hàn gắn và kết nối. Một vài sáng tạo thơm Di Ser tiêu biểu như Kyara, Sasora, Hanamatsuri...
Sang đến Thái, chúng ta có ngôi sao đang lên Prin Lomros khiến cả thế giới phải ngỡ ngàng và yêu thích bởi phong cách điều hương bản năng và dữ dằn. Những tác phẩm thơm của nghệ sĩ Thái rất được người yêu hương giàu trải nghiệm đánh giá cao như Morah, Nocturnal Poetry, Rahassanai...
Đến Ấn Độ, chúng ta có Dixit & Zak dồi dào và cuồng nhiệt trầm hương cùng đàn hương và vô vàn các note hương phương Đông kèm "động vật" như Rising Mysore, Emperor's Court, Hindi Tabac...
Dịch chuyển tới Âu - Mỹ, nghệ sĩ điều hương độc lập lại càng phong phú như Slumberhouse, Areej Le Dore, Bruno Fazzolari, Henry Jacques, Anna Zworykina...
Mang tính cá nhân và vô cùng giới hạn, những mùi hương độc lập dồi dào các thành phần thơm tự nhiên một mặt có giá trị sưu tầm với bộ phận người yêu hương, mặt khác, dễ dàng lọt qua vòng kiểm duyệt về vấn đề môi trường - sức khỏe của những hiệp hội, tổ chức mùi hương quốc tế.
Thật thú vị, nhưng quả nhiên như Huy nói, một người tiêu dùng có trách nhiệm vẫn sẽ đề cao vấn đề môi trường và sức khỏe! Vậy Huy có cách dùng và chọn nước hoa như thế nào?
Tôi sở hữu rất nhiều nước hoa nhưng thực tế, tôi không dùng nước hoa nhiều như mọi người nghĩ. Xung quanh ta có nhiều mùi hương thiên nhiên và tôi thích trải nghiệm điều này hơn. Khi đi du lịch, tôi không thường mang theo nước hoa mà hít thở hơi thở của vùng đất đấy. Qua đây, ta biết được điều kiện thổ nhưỡng, tập quán, văn hóa con người như thế nào.
Sau khi về, tôi thường mua mùi hương như một cách viết lại nhật ký của vùng đất đấy. Như bộ sưu tập nước hoa của tôi thực ra là những kỷ niệm từ các vùng đất. Mùi hương như ký ức, vì khi ngửi thì liền có nỗi nhớ. Bộ sưu tập nước hoa của tôi là ký ức được thể hiện qua vật chất (nước hoa). Mình không cố sở hữu hay cố nhớ, mà đó chỉ đơn giản là những "kỷ niệm" có thể cầm được, cảm được, vì thế tôi không bao giờ sợ chúng hết hạn sử dụng. Mọi người thường mong muốn sở hữu nước hoa đúng nghĩa, nhưng không điều gì mà ta có thể sở hữu dài lâu. Quá trình sưu tập có sự thất thoát và mất mát, nhưng tôi không tiếc nuối vì chúng đã là một phần trong tâm trí mình.
Thực ra, mùi nước hoa có thật sự tỏa sáng không thực ra nhờ vào mình: cách mình nghĩ, cảm nhận, ăn uống, tiếp xúc,... Nếu bạn xịt mùi hương lên cơ thể đang nóng hừng hực và thừa mỡ, đạm thì chắc chắn mùi hương sẽ có những khuếch tán không trọn vẹn. Mùi hương là sự tự thú của mình với người đối diện: liệu mình khiêm tốn hay đang muốn cả thế giới biết rằng mình đang dùng nước hoa.
Tôi luôn tránh mùi hương làm phiền người đối diện, đặc biệt là môi trường làm việc. Vì nơi đây rất áp lực và kín nên nếu chọn, ta cần chọn mùi hương nhẹ nhàng, đem lại cho người đối diện sự thảnh thơi và khả năng tập trung vào công việc, đồng thời tránh sử dụng mùi hương "ồn ào" bốc tỏa mạnh, hay tránh mùi hương gợi tiệc tùng (mùi rượu hay thuốc lá). Vì chúng ta không sống trên ốc đảo chỉ một người, nên ta cần nghĩ đến cảm nhận của người xung quanh.
Mùi hương tác động vào đường thở của chúng ta, vì thế chúng ta phải học cách sử dụng có sự thấu hiểu với xung quanh. Sức mạnh của mùi hương, dù không thể sờ, không thể chạm, nhưng năng lượng vô hình của nó lại rất mạnh.
Nhiều độc giả hẳn sẽ muốn nghe Huy chia sẻ về việc nên sử dụng nước hoa vào những dịp nào? Và cách chọn mùi hương phù hợp cho những trường hợp phổ biến như: công sở, du lịch, hẹn hò, tiệc tùng, mùa nóng, mùa lạnh,...
Bạn dùng nước hoa bất kì khi nào bản thân thấy thoải mái. Mùi hương không chỉ là một dạng phụ kiện tinh tế và kén chọn giúp chúng ta nhấn sâu thêm điểm nhấn về bản thân. Mùi hương trước tiên giúp cho mỗi người cảm thấy dễ chịu và không áp lực. Vậy nên, dùng hay không dùng nước hoa không quan trọng bằng tâm trạng của bạn có hòa hợp và đồng điệu với mùi hương. Chúng ta đừng phải gồng mỗi khi dùng nước hoa. Hãy là chính mình trước tiên.
Mùi hương đúng nghĩa là một loại trang phục, vô hình mà hữu tình. Đã là trang phục thì tất nhiên sẽ cần phải phù hợp với điểm đến hay điều kiện thời tiết. Ví dụ, chúng ta không thể diện những mùi hương cầu kì lớp lang nóng bỏng nốt mùi vào mùa hè, hoặc diện những mùi thơm mùi rượu mạnh với cigar khi đi làm, vậy hoàn toàn không phù hợp và thiếu tinh tế.
Công sở là môi trường làm việc kín và áp lực lâu dài, vậy nên, chúng ta càng nên dùng nước hoa để mùi hương có cơ hội phát huy tác dụng gây hưng phấn tinh thần cũng như là giảm tải áp lực. Chúng ta có thể chọn cho môi trường công sở những mùi hương chủ điểm citrus - cam quít. Citrus thơm tự nhiên, tươi sáng, thuần thật. Hiệu ứng thơm của các loại quả có tép cũng đã được nghiên cứu kĩ lưỡng và cụ thể, có thể giúp tăng cường khả năng tập trung, kích thích tinh thần lạc quan, thả lỏng tâm trạng khô cứng. Một vài mùi hương citrus cân bằng giới mà bạn có thể tham khảo như Poivre Pomelo của Atelier Materi, Guerlain Mandarine Basilic, Frederic Malle Bigarade Concentree, By Kilian Kologn - Shield Of Protection,...
Chọn mùi hương cho công sở chỉ cần chú trọng đến sự tồn tại của đồng nghiệp mình, chọn mùi sao cho thuận hòa và khích lệ tinh thần nhóm.
Còn khi hẹn hò, chúng ta cần tránh việc quá chú tâm đến buổi hẹn mà "dặm" nước hoa quá đà, khi đó cả bạn lẫn đối phương đều thêm muôn phần áp lực chỉ vì mùi nước hoa bốc tỏa thôi thúc quá mạnh bạo. Với nữ, nên chọn những mùi hương tự nhiên, tươi tắn, quyến rũ theo lối thanh thoát nhẹ nhàng, tránh chọn những mùi hương có kết cấu mùi quá "dày đặc" và thị uy. Một vài mùi hương hò hẹn cho phái đẹp dễ gây thiện cảm như Matiere Premiere Parisian Musc, Pierre Guillaume Musc Et La Peau, Atelier Des Ors Nuda Veritas. Với nam, việc chọn một mùi hương nam tính không phô trương lại càng quan trọng cho những buổi hẹn tạo dựng ấn tượng ban đầu tốt đẹp. Nam giới nên thơm mùi thơm mộc mạc, gần gũi và vững chãi của gỗ, ví dụ như L'Orchestra Vetiver Overdrive, Ex Nihilo Vetiver Moloko, Dolce & Gabbana Light Blue Forever.
Khi đi du lịch hay trekking, tôi hiếm khi dùng nước hoa. Bởi khi đó, chúng ta được hưởng thụ bầu không khí tự nhiên mới mẻ và trong lành, tại sao lại bỏ phí? Tuy nhiên, nếu bạn cần một mùi hương song hành và thúc đẩy sức bền bản thân, chúng ta có thể chọn nốt hương Xanh: Guerlain Herbal Fresca, Liquides Imaginaires Phantasma, Zoologist Seahorse, Hermes Un Jardin Sur La Nil,...
Comments