Tiếp nối những bài viết trước về chủ đề Nghề nghiệp nào "an toàn" trước viễn cảnh AI thay thế con người? và AI hiểu về luật và viết hợp đồng nhanh hơn cả... luật sư? thì ở bài này, chúng ta sẽ tập trung vào 9 nhóm nghề dễ bị AI thay thế. Từ telemarketing, soạn nội dung trên mạng xã hội, cho đến nhân viên pháp lý...
Các chatbot hiện nay đáng gờm hơn chúng ta tưởng. Google nói rằng bộ máy tìm kiếm của họ có thể thuê một con bot đóng vai trò lập trình viên tập sự (1). Amazon thì vận dụng ChatGPT để dịch thuật tài liệu và giải đáp thắc mắc nội bộ về chiến lược tập đoàn (2). Đến cả những gã khổng lồ như IBM hay tập đoàn viễn thông BT Group cũng từng đề cập tới khả năng cắt giảm lao động tầm trung và thấp khi áp dụng trí tuệ nhân tạo (3), (4).
Vậy đâu là 9 nhóm ngành nghề có nguy cơ bị AI "soán chỗ"?
1. Nhóm ngành công nghệ
Hay cụ thể hơn là các vị trí lập trình viên, nhân viên thiết kế phần mềm, nhân viên phân tích dữ liệu...
Mặc dù các kỹ năng làm việc với dữ liệu và viết lệnh của nhóm ngành này luôn được thị trường chào đón, nhưng theo Anu Madgavkar, đối tác tại Viện nghiên cứu Toàn cầu McKinsey, thì nghề này sẽ sớm bị ChatGPT thay thế.
Hiện tại, ChatGPT và các chương trình trí tuệ nhân tạo tương tự có thể "nảy ra" thuật toán nhanh chóng bằng cả một đội ngũ lập trình. Thậm chí, những công ty công nghệ như cha đẻ của ChatGPT – OpenAI – cũng đang cân nhắc cắt giảm kỹ sư phần mềm của họ vì có thể thay thế bằng trí tuệ nhân tạo (5).
Có nghĩa là bạn cũng có thể bị thay thế bởi chính phần mềm trí tuệ nhân tạo do bạn viết ra.
2. Nhóm ngành truyền thông
Một số công việc như quảng cáo, sáng tạo nội dung, viết nội dung kỹ thuật và báo chí... có liên quan đến việc biên soạn nội dung, giờ đây cũng có thể được thực hiện nhờ những câu lệnh nhập vào chương trình AI.
Các ông lớn trong ngành truyền thông cũng bắt đầu vận dụng AI. CNET từng dùng một công cụ AI tương tự ChatGPT để sản xuất hàng loạt bài viết, dẫu cho nhà xuất bản này phải "chỉnh sửa" đôi chút (6). BuzzFeed thì sử dụng thuật toán của cha đẻ của ChatGPT để sản xuất định dạng nội dung mới như cẩm nang du lịch và đố vui (7), (8), (9).
3. Nhóm ngành pháp chế (trợ lý pháp chế, trợ lý luật sư)
Tương tự như lĩnh vực sáng tạo nội dung dựa trên văn bản, những dữ liệu dựa trên ngôn ngữ hoàn toàn có thể được AI xử lý một cách hiệu quả và nhanh chóng. Luật pháp nói chung là nhóm ngành mà máy móc khó có thể thay thế sức người được. Thế nhưng, với những cấp bậc nhân viên như trợ lý pháp chế và trợ lý luật sư là hai vị trí có nguy cơ cao bị thay thế bởi AI, bởi AI có thể tìm kiếm, xử lý và tổng hợp một lượng lớn thông tin về văn bản tốt hơn sức người rất nhiều. Chẳng hạn, chúng ta đã có Robin AI viết hợp đồng nhanh hơn con người.
Song, tin vui cho nhóm ngành này là hiện AI chưa thay thế được sức người trong việc xác định nhu cầu tư vấn pháp lý và giải pháp "không sai luật", tức là trong ngành này, nhóm nhân sự cấp cao vẫn đang được "an toàn".
4. Nhóm ngành phân tích dữ liệu thị trường
Vị trí nhân viên phân tích và khảo sát thị trường (market research analyst) chịu trách nhiệm thu thập và xác định xu hướng dựa trên dữ liệu để lên chiến lược marketing hoặc phương án đặt quảng cáo. Thế nhưng, khả năng phân tích dữ liệu và dự đoán kết quả của trí tuệ nhân tạo rất ấn tượng, nên đó cũng là lý do các nhân viên phân tích dữ liệu có nguy cơ bị AI thay thế.
5. Giáo viên
Giáo viên trên khắp thế giới đang lo ngại việc nhiều học sinh, sinh viên sử dụng ChatGPT để gian lận bài tập về nhà, hoặc thậm chí là trong thi cử. Nhưng mới đây, Penacheng Shi, Phó khoa môn Lập trình Máy tính và Khoa học Thông tin tại Viện Công nghệ Rochester, cho rằng các giáo viên nên lo lắng cả việc họ có thể mất việc làm nếu trí tuệ nhân tạo phát triển hơn nữa.
Dù hiện tại ChatGPT còn khá nhiều vấn đề về tính chính xác của kiến thức, nhưng việc này sẽ sớm được khắc phục. Sớm muộn gì thì ChatGPT cũng sẽ có thể đứng lớp và giảng dạy. Tuy nhiên, điều này có lẽ cũng chỉ xảy ra với một số môn học nhất định.
6. Nhóm ngành tài chính (phân tích tài chính, tư vấn tài chính, giao dịch viên)
Phân tích dữ liệu là một kỹ năng hái ra tiền, nhưng sẽ sớm thôi, các công việc này có thể được tự động hóa. Tương tự như nghề phân tích và khảo sát thị trường, các nghề thuộc nhóm ngành phân tích tài chính, tư vấn tài chính cũng cần phải xử lý một lượng lớn số liệu và cũng sẽ sớm bị AI thay thế.
"AI có thể xác định xu hướng thị trường, làm nổi bật những hạng mục đầu tư nào đang tốt hay xấu, và dùng những dữ liệu này để dự đoán và đưa ra những khả năng đầu tư tốt hơn" - theo Mark Muro, nghiên cứu viên tại Viện Brookings.
Bên cạnh đó, các chuyên gia đã nhận định rằng ChatGPT có thể thay đổi tính chất của một số ngành nghề tài chính và đầu tư, từ giao dịch viên cho đến ngân hàng đầu tư.
Với sự giúp sức của AI, các nhân viên này có thể tập trung vào các công việc đòi hỏi nhiều chất xám hơn cũng như tạo ra nhiều giá trị hơn, bởi vì các tác vụ thường nhật sẽ được tự động hóa.
Giáo sư Shi cũng nói rằng các ngân hàng đầu tư thường chọn những người bỏ đại học vào làm các vị trí giao dịch viên này. Những người này thường mất 2 - 3 năm làm việc như một con robot chỉ để thực hiện vài phép tính Excel mà AI hoàn toàn tự động tính toán một cách nhanh chóng (10).
7. Nhân viên thiết kế đồ họa
Trong bài tổng kết hồi tháng 12/2022 của Harvard Business Review (11), ba giáo sư đã giao trách nhiệm thiết kế đồ họa cho DALL-E (12), một chương trình trí tuệ có khả năng sáng tạo hình ảnh trong vài giây.
Các chương trình sáng tạo hình ảnh dựa vào trí tuệ nhân tạo này không trực tiếp đe dọa đến "sự sinh tồn" của ngành thiết kế đồ họa, nhưng theo Tiến sĩ Carl Benedikt Frey tại Đại học Oxford, có thể ảnh hưởng đến lương bổng của nhóm ngành này.
"Vấn đề không nằm ở sự tự động hóa, mà chính sự dân chủ hóa và cạnh tranh có tiềm năng làm giảm thu nhập của những người theo ngành thiết kế đồ họa" - Tiến sĩ Carl Benedikt Frey.
8. Kế toán, kiểm toán
Kế toán được xem là một ngành nghề ổn định, thế nhưng ngay lúc này, những kế toán viên, kiểm toán viên có thể đang đứng trước nguy cơ bị thay thế. Thay vì phải trả một khoản lương cao để một kiểm toán viên dành hàng giờ, thậm chí là vài tuần, phân tích các báo cáo tài chính và hồ sơ kinh doanh, thì bây giờ các công ty có thể mua các chương trình trí tuệ nhân tạo và chạy tự động các chương trình phân tích, kiểm toán đó.
9. Chăm sóc khách hàng
Chúng ta hẳn không còn xa lạ với việc giao tiếp với các chatbot (chương trình trí tuệ nhân được thiết kế để giao tiếp với khách hàng), từ tư vấn bán hàng, trả lời khiếu nại, giải đáp thắc mắc, thậm chí là... khai vấn chữa lành. ChatGPT và các công nghệ dự đoán hành vi người dùng đang làm rất tốt việc này, nên đây cũng là một trong các lĩnh vực sẽ bị thay đổi "diện mạo" lẫn cơ cấu tổ chức một cách rõ rệt nhất.
Một báo cáo năm 2022 của công ty nghiên cứu công nghệ Gartner dự đoán rằng, đến năm 2027 chatbot sẽ là kênh chăm sóc khách hàng chính của khoảng 25% công ty toàn cầu (13).
Nghiên cứu gần đây của Goldman Sachs cho thấy trên thực tế, các công cụ sáng tạo dựa trên trí tuệ nhân tạo có thể tác động đến 300 triệu việc làm toàn thời gian trên toàn cầu (14). Điều này có thể dẫn đến "sự gián đoạn đáng kể" trong thị trường việc làm.
Tuy nhiên, Madgavkar cũng cho rằng không thể loại bỏ hoàn toàn phán đoán của con người trong việc tránh sai sót và sai lệch thông tin, bởi không ít lần người dùng ChatGPT đã phát hiện ra những thông tin sai lệch, bịa đặt và nhiều vấn đề về mã hóa, cũng như sai sót toán học cơ bản (14), (15), (16).
Do đó, bên cạnh nỗi lo về việc bị AI thay thế, chúng ta cũng cần tập trung vào các khía cạnh tích cực, như là việc AI cũng có thể tạo ra thêm công ăn việc làm cho con người. Hơn nữa, giải pháp tối ưu để không bị AI thay thế chính là tận dụng chúng và làm cho thật "chín" nghề nghiệp của mình để không ai (hoặc AI) có thể "soán chỗ" của bạn.
Comments