Mèo có hiểu con người nói gì không? Đôi khi, mèo đáp trả bằng cách ngoảnh mặt lại “ngây người” nhìn bạn, lúc khác lại phớt lờ, giả vờ như chưa nghe gì cả. Nhân dịp Tết Quý Mão với linh vật loài mèo biểu tượng cho cả năm 2023, LeLa Journal mời độc giả cùng xem các nghiên cứu đã giải thích thế nào về khả năng "thấu hiểu" của mèo khi lắng nghe "tâm sự" từ chủ nuôi.
Phản ứng lại với giọng nói của chủ nhân
Nghe có vẻ khó tin, nhưng hầu hết những người nuôi mèo đều từng thử trò chuyện với mèo. Những lúc đó, họ thường dùng giọng điệu như đang trò chuyện với trẻ con - sử dụng câu từ ngắn, lặp đi lặp lại, to rõ và nhấn nhá nhiều lần. Dù vậy, vẫn còn nhiều bí ẩn xoay quanh việc loài mèo có hiểu được con người hay không, vì mèo thường được xem là loài động vật xa cách và độc lập, vốn luôn thờ ơ với những cuộc trò chuyện của chúng ta.
Trên thực tế, một nghiên cứu mới đã phát hiện điều ngược lại - mèo có thể thực sự lắng nghe bạn, theo cách riêng của chúng. Điều đó chứng minh cho việc con người và mèo có khả năng tạo dựng mối liên hệ gắn bó, thân mật, tương tự như với chó.
Các nhà nghiên cứu đến từ đại học Paris Nanterre và Bordeaux của Pháp đã quan sát cách các chú mèo phản ứng khi nghe thấy giọng nói của con người (1). Họ nhận thấy, mèo có phản ứng khác nhau khi nghe bản ghi âm của một người nói chuyện với mèo và một người nói chuyện với người khác. Khi nghe cuộc trò chuyện giữa người và mèo, các chú mèo tỏ ra thích thú, đôi tai của chúng giật giật, hướng về phía nguồn âm thanh, vẫy đuôi và mở to mắt nhìn. Trái lại, chúng sẽ không phản ứng với cuộc trò chuyện giữa hai con người và không tỏ ra hứng thú với giọng nói của người lạ.
Mèo có xu hướng phản ứng tích cực với giọng nói của chủ nhân và chỉ chú ý đến những người chúng đã quen thuộc. De Mouzon, một trong các nhà nghiên cứu cho biết: “Điều này làm chúng tôi ngạc nhiên, vì chó thường phản ứng với bất kỳ ai chúng nói chuyện cùng, chứ không chỉ riêng chủ nhân như loài mèo”.
Mèo hiểu được bao nhiêu từ?
Chính xác thì mèo không thể hiểu rõ lời nói của con người vì kỹ năng nhận thức của chúng còn giới hạn. Tuy nhiên, mèo hiểu về ngôn ngữ loài người cũng giống như cách con người đang hiểu những gì chúng cố bày tỏ khi kêu “meo meo” liên tục. Chúng ta nhận ra mèo đang giao tiếp nhưng không rõ về ý nghĩa của chữ "meo meo" đó. Nó giống với cách bạn biết mèo đang cần sự chú ý từ bạn khi chúng “chiếm chỗ ngủ” trên máy tính mà không nói một câu nào.
Mèo hiểu một số từ nhất định mà chúng đã liên kết với âm thanh hoặc đồ vật nào đó. Nora Glover, chuyên gia huấn luyện và chăm sóc mèo chia sẻ: “Các nhà khoa học cho rằng mèo học được cách liên kết phát âm của khoảng 25 đến 40 từ với các đồ vật, hành động hoặc con người cụ thể. Chúng ghi nhớ những âm điệu lặp đi lặp lại hoặc hiếm gặp nhưng có tính cảnh báo và liên quan đến những cảm giác trong cơ thể” (2).
Giống như khi chúng ta nói “đã đến giờ ăn bữa tối”, mèo sẽ chạy đến ngay chỗ bạn vì chúng liên kết âm thanh “bữa tối” với việc ăn uống ngon lành và các cảm giác dễ chịu, chứ không phải vì mèo thực sự hiểu bữa tối nghĩa là gì.
Mèo nhận ra tên chúng dễ dàng cũng vì lý do đó. Chúng không biết ý nghĩa thực sự của tên nhưng vì bạn thường gọi như vậy mỗi lần cho ăn hoặc cưng nựng, chúng đã liên kết tên mình với những việc đó và xem đây như một “nhãn hiệu” của bản thân.
Mèo có thích nói chuyện không?
Tiến sĩ Jonathan Roberts, chuyên gia về hành vi động vật khẳng định mèo là loài vật có tính xã hội cao và thích sự tương tác giao tiếp. “Điều đó không chỉ củng cố mối quan hệ giữa thú cưng và chủ nhân, mà còn tác động tốt lên sức khỏe tinh thần cho cả mèo và bạn” - ông nhận định (3).
Dù mèo không hiểu những câu chuyện của con người, nhưng chúng cảm nhận được cảm xúc của họ. Chúng biết khi nào bạn buồn hoặc vui nhờ sử dụng tín hiệu thị giác và thính giác. Thậm chí, mèo còn thay đổi hành vi của mình dựa theo cảm xúc của con người (4). Các phát hiện cho thấy, khi mèo được thuần hóa, chúng đã phát triển những kỹ năng nhận thức và xã hội để thấu hiểu cảm xúc của con người - như buồn phiền, lo lắng hoặc trầm cảm - từ đó tìm cách thích nghi và hành xử phù hợp (5), (6), (7).
Một cách để biết liệu mèo có hiểu cảm xúc của bạn không chính là quan sát hành vi của chúng theo thời gian. Nếu mèo liên tục thể hiện cùng một hành động yêu thương khi bạn đang buồn hoặc thất vọng, có lẽ chúng đã học được những cử chỉ âu yếm này sẽ khiến bạn hạnh phúc hơn.
Mèo thường thể hiện theo nhiều cách khác nhau, chẳng hạn như nhìn chằm chằm, ngồi gần, dụi vào bạn, kêu gầm gừ... Những hành động đó của chúng sẽ giúp bạn giảm huyết áp và bình tĩnh trở lại.
Nhìn chung, khác với niềm tin phổ biến rằng mèo là loài động vật độc lập và đôi lúc “vô ơn”, chúng thực sự có khả năng nuôi dưỡng mối quan hệ thân thiết với chủ nhân. Thường xuyên tương tác bằng cách tâm sự với mèo và thể hiện cử chỉ tích cực - chẳng hạn như mỉm cười và nói bằng giọng điệu lạc quan - sẽ giúp củng cố mối quan hệ giữa mèo và bạn. Mặc dù chúng không hiểu hết những gì ta nói, nhưng điều này không thể thay đổi sự thật là mèo và con người đã có mối liên kết đặc biệt thân mật với nhau từ hàng nghìn năm trước đây.
Comments