Đối với những người lớn tuổi, việc nhận nuôi thú cưng cũng giống như có thêm một người bạn đồng hành an ủi trong những lúc cô đơn thiếu vắng con cái và đem lại nhiều niềm vui, sự lạc quan khi về già. Một nghiên cứu mới đây cho thấy, vật nuôi còn có thể làm chậm quá trình suy giảm nhận thức, giúp não bộ người lớn tuổi lão hóa lành mạnh.
Những gì tốt cho "trái tim" cũng tốt cho "trí não"
Chúng ta đã biết sở hữu một con vật nuôi để bầu bạn mang lại nhiều kết quả tích cực cho tinh thần, thể chất và chất lượng cuộc sống tổng thể. Các nhà khoa học gọi đây là “pet effect” (hiệu ứng thú cưng), dùng để chỉ mối quan hệ gắn bó, đôi bên cùng có lợi giữa con người và động vật - một sự tương tác qua lại ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ hạnh phúc của cả hai (1).
Những người nuôi thú cưng ít có khả năng mắc chứng trầm cảm, thường giữ mức huyết áp thấp trong các tình huống căng thẳng, có lượng hormone hạnh phúc (serotonin và dopamine) cao, giảm được nguy cơ mắc bệnh tim mạch (có mức chất béo trung tính, cholesterol thấp hơn những người không nuôi) (2), (3), (4).
Đôi khi, những gì tốt cho “trái tim” cũng tốt cho “trí não”. Nghiên cứu gần đây từ đại học Michigan ở Mỹ cho biết, vật nuôi có thể bảo vệ luôn cả não bộ chúng ta bằng cách làm chậm quá trình mất trí nhớ và các loại suy giảm nhận thức khác ở người lớn tuổi.
Người già thường dễ gặp phải vấn đề sa sút trí tuệ (hay dementia - sự suy giảm khả năng nhận thức, tức khả năng xử lý suy nghĩ, dẫn đến những thay đổi về tâm trạng, hành vi, mất trí nhớ, gặp khó khăn trong hoạt động sống hằng ngày). Sa sút trí tuệ đứng thứ 7 trong số nguyên nhân gây ra tử vong và hiện có hơn 55 triệu người mắc chứng bệnh này trên toàn thế giới (5).
Việt Nam - nơi đang là một trong 10 quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới, có khoảng 531.000 người bị sa sút trí tuệ vào năm 2019. Ước tính con số này sẽ tăng gấp ba lên 1,8 triệu người vào năm 2050 (6). Tuy hiện nay vẫn chưa có cách chữa trị dementia, nhưng những người cao tuổi có thể kiểm soát triệu chứng và làm chậm quá trình này bằng một lối sống khỏe mạnh (5).
Động vật biết cách sống trong hiện tại
Theo nghiên cứu của đại học Michigan, nuôi thú cưng chính là một trong những hoạt động giúp người già "tăng cường trí não". Cụ thể, các chuyên gia đã xem xét dữ liệu của hơn 1.300 người lớn tuổi (độ tuổi trung bình là 65). Trong nhóm người tham gia, có 53% người sở hữu thú cưng (với khoảng 32% người đã nuôi từ 5 năm trở lên), còn lại là những người chưa từng nhận vật nuôi (7). Khi bắt đầu nghiên cứu, tất cả đều có khả năng nhận thức bình thường.
Mỗi năm, họ thực hiện các bài kiểm tra thông thường về phép trừ, đếm số và mức độ nhớ từ. Điểm số từ những đợt kiểm tra được dùng để phân tích mối liên hệ giữa số năm sở hữu thú cưng và chức năng nhận thức của một người. Các nhà nghiên cứu nhận thấy, trong thời gian 6 năm, điểm nhận thức của những người nuôi thú cưng (đặc biệt là chủ sở hữu trên 5 năm) giảm ở tốc độ chậm hơn những người không nuôi (với mức điểm nhận thức trung bình cao hơn 1,2 điểm).
Không chỉ chó hoặc mèo mới đem lại hiệu ứng "thần kỳ" này, ngay cả việc chăm sóc thỏ, chim, chuột hay các loài bò sát cũng hữu ích cho trí nhớ. Riêng trong nghiên cứu, chó là loài phổ biến nhất, tiếp theo đến mèo.
Một lý giải thuyết phục cho hiện tượng trên là khả năng giảm căng thẳng và động viên tinh thần tuyệt vời của động vật (8). Tiến sĩ Tiffany Braley, tác giả của nghiên cứu cho biết: "Sự căng thẳng ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng nhận thức. Điều đó nghĩa là, nếu bạn giảm được mức độ căng thẳng, quá trình suy giảm nhận thức cũng sẽ chậm lại" (9).
Đối mặt với tuổi già có thể rất cô đơn, khi phải sống xa người thân hoặc gia đình, còn bạn bè thì lại ít có cơ hội gặp gỡ hoặc đã qua đời. Họ ít rời khỏi nhà hoặc tham gia vào nhiều hoạt động vì lý do sức khỏe. Động vật, vì thế, giúp đỡ họ theo nhiều cách. Jay P. Granat, một nhà trị liệu tâm lý ở New Jersey cho rằng, chính vì chó, mèo luôn biết cách "sống trong hiện tại", chúng không lo lắng về ngày mai - một khái niệm khá đáng sợ với những người lớn tuổi. Vì vậy, động vật như hiện thân của cảm giác bây giờ và ở đây (here and now), và điều đó có thể lan tỏa đến con người (10).
Những lợi ích to lớn khác của việc chăm sóc thú nuôi đối với người già bao gồm:
Khiến họ cảm thấy có mục đích, cuộc sống thêm phần ý nghĩa (11).
Giúp họ kết nối với những chủ nuôi khác trong khu phố (ví dụ khi đi dạo công viên), từ đó mở rộng quan hệ xã hội, có lợi cho sức khỏe lâu dài (12).
Tăng tốc độ phục hồi sau khi bị bệnh hoặc chấn thương. Một nghiên cứu cho thấy, thú cưng giúp người già đối phó với các triệu chứng về thể chất, tinh thần và khiến họ “quên đi nỗi đau” (13).
Thói quen đi bộ với chó, mèo mỗi ngày (dù chỉ 20 phút) sẽ giúp cải thiện sức khỏe của tim, hạ huyết áp và giảm stress (14).
Đối với bệnh nhân mắc Alzheimer (một nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng sa sút trí tuệ), vật nuôi cung cấp nguồn giao tiếp “tích cực, phi ngôn ngữ”, giúp họ giảm hành vi hung hăng, hỗ trợ sinh hoạt hằng ngày và làm chậm sự tiến triển của bệnh (15).
Để tìm hiểu thêm về chủ đề nhận nuôi thú cưng, độc giả có thể tham khảo bài viết Nuôi mèo tốn bao nhiêu tiền mỗi tháng? và Chủ nuôi Củ Cải Family: "Đối với bạn, chó chỉ là vật nuôi, nhưng đối với chúng, bạn là cả cuộc đời".
Comments