Tết Quý Mão 2023 đang đến rất gần và như thông lệ, linh vật biểu tượng của năm mới cũng xuất hiện ở khắp mọi không gian trang trí từ nhà ra phố. Trong 12 con giáp, có thể nói mão (mèo) là một trong những loài vật được nuôi trong nhà và gần gũi nhất với con người. Tuy nhiên, có những sự thật khoa học hết sức thú vị mà chúng ta vẫn chưa biết hết về mối quan hệ giữa mèo và chủ nuôi. Nhân dịp Tết con mèo, LeLa Journal đã tổng hợp các nghiên cứu trên khắp thế giới về loài thú cưng này, chắc hẳn sẽ khiến độc giả đi từ bất ngờ này sang ngạc nhiên khác.
"Mối duyên" từ thời cổ đại
Mèo và con người bắt đầu quen biết nhau từ khoảng 10.000 năm trước ở vùng Lưỡi liềm Màu mỡ (Fertile Crescent). Vùng đất này có hình dạng giống lưỡi liềm và cũng là nơi mà nền nông nghiệp cùng nền văn minh sơ khởi của nhân loại phát triển rực rỡ, bao gồm các khu vực ở Tây Á ngày nay (1).
Khi đó, con người chuyển từ lối sống du mục, nay đây mai đó sang định cư lâu dài để canh tác đất đai, kéo theo việc thu hút các loài gặm nhấm như chuột đến phá hoại các kho dự trữ ngũ cốc. Tận dụng lợi thế này, mèo rừng châu Phi (Felis Silvestris Lybica) đã quyết định bám quanh những thị trấn sơ khai của con người, săn bắt các loài gặm nhấm và tìm kiếm thức ăn trong các bãi rác mà xã hội loài người tạo ra.
Claudio Ottoni, đồng tác giả của nghiên cứu đến từ Đại học Leuven cho biết: “Đây có lẽ là cuộc chạm trán đầu tiên giữa loài người và mèo. Không phải chúng ta bắt mèo và nhốt chúng lại để thuần hóa. Thay vào đó, mèo đã tiếp cận các khu định cư của con người, sống hàng nghìn năm bên cạnh chúng ta và tự thuần hóa chúng (2), (3).
Từ quê hương đầu tiên này, mèo theo chân con người ra khơi trên những con tàu để chính phục các chuyến thám hiểm chiếm lấy thế giới - định cư trên sáu lục địa và thi thoảng còn đặt chân lên Nam Cực. Mèo dần trở thành “người bắt chuột trên tàu” được con người đánh giá rất cao.
Mối quan hệ này gọi là “đôi bên cùng có lợi”. Nhưng nếu trước đây chúng ta coi trọng mèo vì chúng bắt được những loài gặm nhấm mang mầm bệnh gây hại, ngày nay mèo lại trở thành người bạn tâm tình đặc biệt đáng tin cậy và là sự hiện diện an ủi trong những lúc cô đơn của con người. Cụ thể thì mèo đã giúp chúng ta bằng cách nào?
Không chỉ đáng yêu, mèo còn giúp con người hạnh phúc
Mèo vốn được biết đến là một loài có những hành động bí ẩn, kỳ lạ và khó đoán, đôi khi đặc điểm này lại khiến con người bị “quyến rũ” và tò mò muốn xem các phản ứng của chúng.
Tiến sĩ Patricia Pendry từ Đại học Washington State đã lý giải về hiện tượng này như sau: “Những phản ứng tinh tế, hơi khó đoán mà mèo thể hiện khiến chúng ta cảm thấy mình đặc biệt vì nhận được sự tương tác từ chúng. Và vì khó dự đoán được hành động của mèo cũng như thời điểm nó diễn ra, nên chúng ta dễ bị mèo thu hút - gần như theo kiểu gây nghiện” (4).
Một nghiên cứu khác cho rằng, chúng ta cảm thấy mèo đáng yêu vì mèo khá giống với trẻ sơ sinh (5). Con người không thể “cưỡng lại” đôi mắt mở to và những hành vi vui vẻ, nghịch ngợm của mèo - đây cũng là một phản ứng có lợi về mặt tiến hóa, giúp loài người yêu thương và quan tâm đến con của mình hơn.
Trên thực tế, mèo giúp ích rất nhiều cho sức khỏe của chúng ta cả về mặt thể chất lẫn tinh thần. Dưới đây là một số bằng chứng về những gì loài mèo đem lại cho cuộc sống con người:
Hiệu ứng tâm lý tích cực (positive psychological effects)
Theo một khảo sát của Úc, những người nuôi mèo có sức khỏe tâm lý tốt hơn những người không nuôi thú cưng. Họ cảm thấy hạnh phúc và tự tin hơn, ít lo lắng, đồng thời có thể ngủ ngon, gia tăng sự tập trung cũng như đối mặt tốt với các vấn đề hằng ngày (6).
Những đứa trẻ có mối quan hệ gắn bó thân thiết với mèo cũng có chất lượng cuộc sống cao hơn. Càng gắn bó, các bạn càng cảm thấy năng động, vui vẻ, giảm cảm giác buồn phiền và cô đơn (7). Thậm chí, những người độc thân nuôi mèo lại ít trải nghiệm tâm trạng tồi tệ hơn những người có cả mèo và bạn đời (8).
Mèo dành nhiều sự chú ý cho chủ nhân, chúng thích thể hiện tình cảm và cho phép chúng ta vuốt ve, nâng niu, giữ chúng trong lòng. Điều này giải phóng hormone oxytoxin, một cách hữu ích để ngăn chặn việc sản xuất cortisol - hormone gây ra căng thẳng và lo lắng.
Trong một nghiên cứu với hơn 100 cặp vợ chồng, các nhà khoa học phát hiện ra chỉ số huyết áp và nhịp tim của những cặp nuôi mèo thấp hơn những cặp không nuôi nhờ việc ít bị căng thẳng và cảm thấy bình tĩnh trong các tình huống thử thách. Nhìn chung, những người nuôi mèo sẽ có khả năng phục hồi về mặt sinh lý nhanh hơn (9).
Chính nhờ khả năng xoa dịu căng thẳng này, một số chuyên gia tin rằng mèo có thể hỗ trợ về mặt cảm xúc rất tốt và mang lại những hiệu ứng tâm lý tích cực cho người nuôi. Mèo giúp chúng ta cởi bỏ những áp lực từ thế giới bên ngoài, khiến lo lắng trở thành nhỏ nhặt, vì “bạn không thể nhìn một con mèo đang ngủ mà cảm thấy căng thẳng”.
Mang đến đời sống thể chất lành mạnh cho chủ nuôi
Sau khi theo dõi hơn 4.000 người trong vòng 13 năm, các nhà nghiên cứu quan sát thấy những người từng nuôi mèo có nguy cơ tử vong vì đau tim (bao gồm đột quỵ) thấp hơn đáng kể so với những người chưa bao giờ nuôi mèo (10).
Đáng ngạc nhiên là, dù lông mèo được xem là tác nhân gây dị ứng phổ biến - một nghiên cứu đã chỉ ra nếu cho trẻ em dưới một tuổi tiếp xúc với lông mèo sớm, nó sẽ giúp các bạn tăng cường hệ thống miễn dịch, chống lại hiện tượng dị ứng lông mèo và các loại dị ứng khác (11).
Nuôi một chú mèo không phải điều dễ, nó đòi hỏi ở chúng ta việc xây dựng những thói quen lành mạnh vì mèo cần được cho ăn và dành thời gian chăm sóc, chơi đùa, bất kể lịch trình của bạn bận rộn đến đâu. Thế nhưng, mèo lại cho con người “lý do để thức dậy mỗi ngày” bằng cách chỉ là mèo thôi - sự đáng yêu và tinh nghịch của chúng sẽ khiến bạn cảm thấy ấm áp và được an ủi. Chăm sóc cho mèo cũng tương tự như một hành động chăm sóc chính bản thân người chủ.
Kommentare